Hello Again...

Geïnspireerd door Neil Diamond's 'Hello Again'... :-)
Het is weer lang stil geweest op m'n blog. Kennelijk gaat dat zo bij mij, de ontwikkelingen gingen om allerlei redenen ook niet erg snel. Maar nu is de Sunrider II klaar en in gebruik. Wat er zoal gebeurd is:

Klaar voor gebruik achter z'n katteluik...

m'n fitness ruimte... :-)

Blik in het voor-onder

Bijna een jaar geleden (!) is de Sunrider 'street legal' bevonden door TUV in Keulen. Voor gebruik in Nederland moest hij nog door de RDW gecontroleerd en geregistreerd worden.Toch weer spannend, gaat de RDW mee- of tegen werken?? Ik moet zeggen dat de gang van zaken me erg meeviel. In april was het zover en in tegenstelling tot wat ik verwacht had was er veel interesse. Uiteindelijk was dit min of meer een formaliteit. De TUV papieren zijn gecontroleerd, er is een chassisnummer ingegraveerd en de zaak is door de RDW geregistreerd. Maar toch... altijd leuk om te zien dat de RDW keurmeester interesse toont!

Enthousiaste keurmeester (links) bij de RDW in Zwolle :-)

Met de RDW registratie kon ik de verplichte aansprakelijkheid verzekering afsluiten, kentekenplaatje laten maken en hup - legaal 45 km/h ondersteund de weg op. Dacht ik...

Tijdens een eerste 50km rit langs de revieren bij Zwolle ging het eerst fantastisch, echt leuk. Lekker sturen over de rivierdijken. De wegligging is enorm verbeterd ten opzichte van de oude Sunrider. Haarscherp sturend in de bochten, als een skelter, big smile. Meer 'eland proof' en weinig bijsturen nodig om rechtuit te rijden. Het stijve aluminium subframe doet kennelijk goed werk. De 'pedelec' ondersteuning (reageert als ik zelf trap) is veel prettiger dan de 'throtle'  ondersteuning (gas geven en mee-trappen) van de oude Sunrider. Erg weinig motor geluid gelukkig, dat is wel eens anders bij trapas motoren. De fiets geeft je de indruk dat je zelf zo'n 45km/h aan het fietsen bent. Ik zit te genieten, maarrr.....
Na 40 km begint de Bafang te haperen. Wel gelijk duidelijk dat er ook zonder ondersteuning mee te fietsen is, met zo'n gangetje van 25 - 30km/h kom ik thuis. Maar dit is niet de bedoeling. Geen duidelijke oorzaak. Het door de accu afgegeven en door de cycle analist aangegeven vermogen was niet hoger dan het nominale motorvermogen. De motor voelt handwarm.

Terug naar Alligt. Ik had weinig tijd maar Leo is zo vriendelijk om de Bafang uit te bouwen en op te sturen naar Bafang Europe. Dit levert echter bedroevend weinig op. Nauwelijks bereikbaar, Leo krijgt geen informatie. Als ik bel om te vragen hoe het er voor staat wordt het gesprek domweg afgebroken. De motor is eind mei opgestuurd en tot op de dag van vandaag niet teruggekomen. Al met al nog geen aanrader helaas, die Bafang Europe. Hopelijk verbetert dat. En vanwege het gebrek aan feed-back ook onduidelijk wat het probleem met de motor is. Jammer, want het rijden met de Bafang ondersteuning was prima. Na veel oponthoud besluit Leo om op zijn kosten een nieuwe Bafang in te bouwen. Op www.alligt.nl/bodies/bafang.html kan je er meer over lezen.

Sinds kort ben ik begonnen met de woon-werk ritten. Weer ouderwets lekker om fietsend naar m'n werk te gaan. Ik ben met 2 tot 3 keer per week begonnen om m'n conditie op te bouwen en m'n 59 jarige gewrichten en pezen te laten wennen... :-) Tenslotte is 100 km per dag best wel veel trappen.
Wel weer wennen als 'vreemde eend in de bijt' verkeersdeelnemer. Ben duidelijk actiever met het overige verkeer bezig en af en toe denk ik 'nou Kees, dat had handiger gekund'. De dagen zijn kort inmiddels dus ik rij veel in het donker. Op mijn route is geen verlichting, geen wegmarkering (verfstrepen of bermpaaltjes) en wel soms onverlichte fietsers en wandelaars aanwezig. Dan is 40 km/h best veel. Op zich is het dimlicht (twee Lumotec IQ lampjes bij de spiegels) goed maar het grootlicht (twee dezelfde lampjes in de neus) moet beter. De lampjes schijnen nog te veel naar beneden.

Afgelopen zaterdag even bij Leo wezen buurten. Wel erg handig om daar wat aan de Sunrider te knutselen en bovendien erg gezellig. Ik heb wat aan de ophanging van het grootlicht veranderd waardoor ik de lampjes meer horizontaal kan richten. Komende week maar zien of dat genoeg zicht oplevert.

Werken aan verlichting bij Leo

Leo is als vanouds met van alles bezig. Binnenkort zijn de eerste kunststof spuitgiet wielen beschikbaar. Ik vindt ze persoonlijk erg geslaagd en ben benieuwd hoe ze zullen staan op de Sunrider. Voordeel van deze wielen is uiteraard dat spaakbreuk tot het verleden behoort, althans als de wielen in de praktijk sterk genoeg blijken... Ik kom op de parallel wegen nogal wat verkeersdrempels tegen, bedoeld om de haastige automobilist te ontmoedigen. Ik rij daar met zo'n 40 km/h overheen waardoor de Sunrider telkens wat omhoog springt (de demping is nog voor verbetering vatbaar..). Als de wielen dat overleven zit het wel goed. Nadeel van de huidige kunststof wielen is dat ze meer vervormen in bochten dan gespaakte wielen, wat het bochtgedrag kan beïnvloeden. En dat is net zo lekker 'scherp' bij m'n Sunrider. Ik ben dus erg benieuwd wat de nieuwe kunststof wielen gaan doen. Het grotere aantal 'spaken' (twee maal zoveel als nu gebruikelijk) zal in dat opzicht niet verkeerd zijn.

Alligt kunststof wiel

Ook nog wat zitten brainstormen over dwarse bladveren.. :-)  Voor geïnteresseerden, Google maar eens op 'transverse leaf spring suspension'. Door z'n eenvoud en stabiliserend effect misschien helemaal geen verkeerd idee voor velomobielen. Scheelt een hoop 'ijzerwerk' om de wielen in het gareel te houden en op de plaats van de huidige veerpoot-met-wrijvingsdemper kan dan een volwassen olie-demper gemonteerd worden. Dat scheelt weer bij die verkeersdrempels... Om het 'denkproces' te assisteren had Leo een mooi opengewerkt exemplaar van de Sunrider staan :-)

Opengewerkt binnenwerk Sunrider

Veerpoot met wrijvingsdemper

Aluminium subframe

Mooi hé

Sunrider II - Software

De eerste proefrit ging niet goed. Hmm... de Sunrider was zowat klaar, maar na het vervangen van de Bafang (zie vorig blog) dreig ik weer van het ene probleem in het andere terecht te komen... :-(

Het probleem zit in de software. Eenmaal op snelheid wordt het vermogen terug-geregeld naar ongeveer 50W. Dan kan ik met weinig wind rond de 35 - 40 km/h fietsen, maar dat was niet de bedoeling en is te langzaam om de tijd voor m'n woon-werk verkeer redelijk te houden. Alhoewel... ik sprak laatst iemand van ongeveer mijn leeftijd (inmiddels 58 jaar...) die vrolijk 2 x 45 km woonwerk rijdt op een racefiets! Indrukwekkend, maar niet voor mij weggelegd.

De software van de Bafang is op twee manieren te programmeren. Via de display of met PC software. Het eerste staat in de handleiding beschreven, de tweede methode is voor dealers beschikbaar. Het probleem blijkt in de instelling van de maximum snelheid te zitten, die is op 30 km/h begrensd. En deze instelling is niet via het display te wijzigen. Begrijpelijk, want dit heeft met wetgeving te maken.

  Sunrider aan de PC

De aansluiting op de PC gaat eenvoudig via een stekker bij het dashboard.

Het nog loshangende display is van de motortemperatuur sensor

Leo beschikt over de PC software maar wederom is dit de eerste keer en dus wel spannend of alles zal werken. Gelukkig hebben we na een aantal pogingen verbinding met de controller en is de zaak uiteindelijk vrij eenvoudig gewijzigd. De proefrit laat zien dat het nu werkt zoals bedoeld. De snelheid wordt door het door mij geleverde vermogen bepaald. De ondersteuning is instelbaar. 45 km/h gaat prima zo en het door de accu geleverde vermogen blijft ruim onder het nominale vermogen van de Bafang. Ziet er gezond uit nu.

Wat nu nog rest is wat afwerking en het dakje monteren. En natuurlijk de toelating in NL door de RDW...

Sunrider II - verbouwing

Afgelopen tijd weer wat minder geschreven op m'n blog - drukte blijft op en neer gaan en daarmee de frequentie van bloggen... hmm, soms zou ik wel wat meer velomobiel tijd willen hebben...

Ondanks de stilte is er wel weer het een en ander gebeurd. De grootste klus was het vervangen van de pedelec-motor. Leo rijdt al een tijdje met de lichtste Bafang trapas-motor in z'n 4-wiel Sunrider. Deze Bafang wordt gebruikt voor 25 km/u elektrische 'stads' fietsen. In de Sunrider gemonteerd en begrenzing gewijzigd van 25 naar 45 km/u ziet er aanvankelijk goed uit voor 45 km/u Sunrider kruis-snelheid. Maar het door de accu afgegeven vermogen ligt toch constant boven de  nominale 250 W van de Bafang. Na zo'n 6000 km geeft de Bafang met rooksignalen te kennen dat het wel mooi geweest is. Bij demontage blijkt de controller geroosterd maar het mechanische deel ziet er nog steeds goed uit, wat dan weer een goed teken is.

Te warm geworden....

We besluiten om de 500W Bafang te monteren. Dat blijft binnen de grenzen van het TUV-keur. Om te voorkomen dat de reeds ingebouwde maar nog nauwelijks gebruikte Bafang in mijn Sunrider ook geroosterd gaat worden ben ik opgewekt begonnen met (de-)montage. Uiteraard blijkt dan dat de bekabeling van de 500 W Bafang is veranderd en voor je het weet sta je weer weet-ik-hoeveel tie-wraps door te knippen... Daarnaast wil ik ook wel graag in de gaten houden hoeveel warmte de Bafang produceert, dus monteer ik een temperatuur sensor met ventilatortje in het voor-onder en een display bij het dashboard. Allemaal uitschakelbaar met de contactschakelaar op het dashboardje waardoor er weer wat meter kabel wordt toegevoegd. Kortom, de 'kabelboom' is ook aan grondige revisie toe.

De vervangende 500W Bafang motor

 

De bekabeling is te veel 'ad hoc' gegroeid...
onder het dashboardje is het nu een beetje een rommel geworden.
Dat moet ik later nog eens aanpakken.

Verder heb ik het scharnier van de motorkap vervangen. In het oorspronkelijke ontwerp maakt de kap een wat ingewikkelde beweging - achterkant omhoog en voorkant naar achteren - waardoor het geheel rechtop halverwege de motor-kap opening eindigt, bij het schutboard. Het werkt niet echt handig, de kap blijft in de weg zitten als hij open staat. Het herontwerp vraagt nogal wat tijd omdat alles moet passen tussen bestaande onderdelen. Opmeten, schetsen, Leo staat wat te typen naast z'n freesbank en voor je het weet heb je een handvol onderdelen die bijna passen... Drie iteraties verder ziet het er prima uit.

Het nieuwe scharnier, past bijna...



Motorklep scharniert nu naar voren

 

waardoor motor en trapas mooi bereikbaar zijn

 

Mijn zoon merkte laatst op dat ik vooral bezig ben met het bouwen en verbouwen van velomobielen. Het idee dat ik er mee ga fietsen is voor Mama zij hij fijntjes... 

Tjaa, we zullen zien. De TUV papieren zijn binnen, de Sunrider is op naam gestelt (in Duitsland), als alles weer naar behoren functioneert kan ik bij de RDW langs om de Nederlandse papieren te regelen. Dit voorjaar hoop ik toch te fietsen!

Happy New Year

Vanmiddag langs de IJssel tussen Zwolle en Kampen gewandeld. Fraai licht met de lage winterzon, de uiterwaarden vol vogels, genieten!
Een mooi moment voor een welgemeende nieuwjaars-wens...

Sunder II street legal (!)

Afgelopen vrijdag weer met de Sunrider naar TUV in Keulen geweest voor de definitieve keuring. Dat eindigde met een ferme handdruk en een dikke glimlach op het gezicht, zowel bij de TUV keurmeester als bij mij.... De Sunrider is goedgekeurd voor 45 km/u e-assist gebruik  :-)

Dit traject met TUV heeft nu een 'jurisprudentie' opgeleverd in afwijking van bestaande regels voor 'gemotoriseerde' driewielers en toegespitst op de e-assist velomobiel. Best wel een stap in de goede richting eigenlijk waardoor street-legal 45 km/h e-assist velomobiel gebruik veel beter gerealiseerd kan worden. Wat mij aangaat, chapeau voor TUV! Ik ben doorgaans wat minder enthousiast over 'die grote bureaucratische organisaties', maar de mate waarin TUV meedenkt en zelf verantwoordelijkheid neemt kan ik zeker waarderen.

De afwijking van bestaande regels zit hem met name in het remsysteem. Voor mij belangrijk genoeg om daar zelf een goed gevoel bij te hebben en niet blindelings conform de bestaande regels te bouwen. Kort samengevat kwam het hier op neer:

Regels voor gemotoriseerde driewielers:

• Alle wielen geremd.
• Wielen op 1 as moeten altijd gelijkwaardig remmen.

Mijn 'ontwerpeisen':

• Achterwiel niet geremd.
• Dubbel remsysteem op voorwielen.

Het gevaar van een snel blokkerend achterwiel bij een licht maar toch wel snel voertuig als een velomobiel heeft TUV nu onderkend. Het gelijkwaardig remmen van de voorwielen en het dubbele systeem is gerealiseerd door de tuimelaar constructie die ik in m'n blog van 17 november beschreef.

kabelbediend dubbel remsysteem

Deze constructie is in de Sunrider gebouwd en deed wat we er van verwachtten. De Sunrider remt keurig recht met beide voorwielen, ook als er met maar één remhandel geremd wordt. Uiteraard kan je met twee handen krachtiger remmen. De doos waarin de tuimelaar gemonteerd zit heeft nu nog de functie om de reactie-krachten van de buitenkabels over te brengen. Deze doos kan later vervallen, de buitenkabels kunnen ook op het subframe gemonteerd worden maar dat vraagt om een herontwerp van het subframe. Voorlopig werkt het prima zo. En ook in andere velomobielen met 'tankbesturing' maar zonder subframe kan de tuimelaar-met-doos goed werk doen.

Gemonteerd onder subframe

Voor montage in subframe is nu te weinig ruimte...

... maar herontwerp van subframe kan dat in de toekomst oplossen.

Situatie vóór montage van subframe-afdekplaat

Ik krijg nogal wat vragen waarom niet voor een hydraulisch systeem gekozen is. Dat heeft te maken met drie argumenten:

• Er zijn hydraulisch bediende schijfremmen beschikbaar, maar hydraulisch bediende trommelremmen in het formaat dat in velomobielen gebruikt wordt bestaan niet.
• Ik rij over weggetjes die ook door landbouwverkeer gebruikt worden waardoor er veel modder stuift in de wielkasten. De schijfremmen in m'n vorige Sunrider konden daar slecht tegen. Wel veel remvermogen maar ook gênant veel kabaal. Vandaar m'n voorkeur voor de trommelremmen waar de remvoeringen goed afgeschermd zijn.
• Op zich is het denkbaar om de trommelrem te bedienen door een hydraulisch cilindertje bij de remhevel van de trommelrem maar het dubbel uitvoeren van zo'n systeem is weer een ander verhaal.

Uiteindelijk zijn we dus op de kabelbediende trommelremmen uitgekomen en ik denk dat dit een prima werkende eenvoudige constructie is. De tijd zal het leren, eenvoud heeft vaak zo z'n voordelen ten aanzien van bedrijfszekerheid. Maar op zich remmen hydraulisch bediende schijfremmen erg goed en met weinig kracht, dat blijft me ook wel aantrekken. Dus op langere termijn wellicht een goed afgeschermde schijfrem voorzien van twee remcilinders per rem inbouwen? Tja, dan zit ik ook wel weer aan een ritje naar Keulen vast... Er moet wat te knutselen over blijven zullen we maar zeggen, alhoewel ik dan eerder aan hydraulisch sturen denk... :-)

Voorlopig maar even concentreren op het afwerken van de Sunrider. De bekleding moet er nog in, deksels afstellen en een dakje monteren. En de papieren moeten nog binnenkomen natuurlijk...

Sunrider II street legal...

Een heel kort berichtje deze keer, maar wel een belangrijke... :-)

We kregen vandaag bericht van TUV dat het voorgestelde ontwerp (zie vorige blog) voor de gekoppelde voor-remmen als concept is geaccepteerd. Dat betekent dat de beide remhandels alleen de voorremmen bedienen. De achterrem wordt alleen gebruikt als parkeer rem. TUV vindt een veilig velomobiel ontwerp dus belangrijker dan bestaande regels. Chapeau!

De Sunrider komt deze week terug naar Dronten, daarna gaan we enthousiast aan de gang met de aanpassing van het remsysteem en daarna met de hele handel weer terug naar TUV voor het uiteindelijke keur. Het ziet er veelbelovend uit nu.

Sunrider II street legal (?)

Eerst weer even wat mopperen hoor, als je dat vervelend vindt dan sla je dit over en lees je gewoon verder na de eerste foto... :-)

In m'n vorige blog stelde ik al dat het 'street legal' 45 km/h ondersteund rijden een onderdeel van m'n project is. Ik zie echt niet in waarom producenten en gebruikers van e-velomobielen een (potentieel niet onaanzienlijk) juridisch/financieel risico zouden moeten lopen bij een onverhoopte aanrijding omdat de regelgever de ontwikkeling niet bijhoudt.
Begrijpelijk: uiteraard houd de regelgever dat niet bij. Wetgeving is per definitie het vastleggen van ervaring uit het verleden. En het duurt 'even' voordat er voldoende ervaring met nieuwe innovaties is.
Onbegrijpelijk: de regelgever 'parasiteert'. De 'early adaptors' genereren de benodigde ervaring in deze aanloop periode, maar moeten dat volledig op eigen risico doen. Dat gebeurt op het moment met alle speed-pedelec fietsers (en een aantal e-velomobilisten) in Nederland die uiteraard geen 25 km/u rijden.
Onbegrijpelijk: de oplossing ligt zo voor de hand maar wordt kennelijk niet toegepast, althans niet in Nederland. Geef een competent instituut de mogelijkheid/verantwoordelijkheid om op eigen inzicht een prototype product-keur af te geven, voor kleine series, zeg 100 stuks per fabrikant per jaar. Ondersteun innovatie door niet alle gemaakte kosten van deze keuring op de vaak kleine maar innovatieve bedrijven af te wentelen. Ik heb over het algemeen een kritische houding ten opzichte van subsidies maar dit zou wat mij aangaat goed besteed belastinggeld zijn.

Zo, dat is weer gezegd. Het is ongezond om die ergernis telkens binnen te houden... Als een vertegenwoordiger van de regelgever dit ooit eens zou lezen dan nodig ik hem/haar van harte uit om hier constructief op te reageren. Ik doe dan serieus m'n best om van mijn kant hetzelfde te doen.

Verder met m'n hobby :-)

TUV Rheinland

Voor de goede orde, TUV in Duitsland en RDW in Nederland zijn geen regelgevers. Ze voeren wetgeving uit. De fietsers zelf (ik bijvoorbeeld) hebben geen directe invloed op nieuwe wet & regelgeving. Instituten als TUV en RDW wel. Dat is voor mij een motief om een discussie met ze aan te gaan. De RDW reageert hier helaas negatief op maar TUV Rheinland in Keulen toont interesse. Alhoewel direct duidelijk is dat de Sunrider niet aan de regelgeving voor driewielers voldoet (zie m'n vorige blog) wordt hij niet zonder meer opzij gezet. In plaats daarvan heeft TUV zonder meerkosten uitgebreide remproeven uitgevoerd en is de Sunrider vervolgens... afgekeurd.

Zoals ik in m'n vorige blog al schreef is het remsysteem van de Sunrider gescheiden uitgevoerd door met het linker remhendel het linker wiel te remmen en met het rechter hendel het rechter wiel. Een inmiddels gebruikelijke constructie voor velomobielen met 'tankbesturing'. Simpel systeem met korte directe remkabels en hoog remvermogen want je remt met twee handen op beide voorwielen. Betrouwbaar, want als links uitvalt blijft rechts functioneel en andersom. Uiteraard wordt de rijrichting enigszins beïnvloed als met één hand geremd wordt (b.v. tijdens schakelen) maar door goede geometrie van de voorwielophanging is dit effect gering, vinden wij...

Bestaande regelgeving voor driewielers stelt onder andere:
1) Alle wielen moeten geremd zijn.
2) Wielen op één as moeten simultaan en met vergelijkbare kracht remmen.
De Sunrider wijkt van beide regels af en dat is misschien begrijpelijk wat te veel van het goede. TUV motiveert de afkeur door verwijzing naar regel 2). De afwijking van regel 1) wordt niet genoemd in de motivering, wat zou kunnen betekenen dat het richting-stabiliteit argument geaccepteerd wordt (zie vorige blog). In reactie op deze afwijzing hebben we het onderstaande voorgesteld:

Principle:

A) To secure directional stability during braking, the rear wheel should not lock.
B) Front brakes shall be operated simultaneously. 
C) Dual brake system.

Proposed solution:

1) To realize A) the rear wheel shall either be provided with ABS or shall not be braked. As ABS is not yet available for velomobiles, it is proposed to not use the rear wheel brake during driving. This brake shall only be used as parking brake. To avoid operation during driving, the parking brake shall not be operated from a steering handle.

2) A cable operated brake system as shown below sketch is proposed. Operating either the left or the right (or both) brake handle will apply both front brakes, thus (i) securing both front brakes are operated simultaneously and (ii) providing a dual brake system on the front wheels.

3) If only one brake handle / -cable is operated, the tension on the other brake cable is released. The construction shall allow for this, i.e. the released cable will remain functional.

Voorgesteld remsysteem op voorwielen



 Leo heeft uiteraard niet stilgezeten en alvast een goed werkend prototype gemaakt

Remsysteem prototype

 

  Tuimelaar kast

 

 

 Tuimelaar kast, speling bij linker aanslag van de remkabel omdat
 hier alleen rechts geremd wordt.

Als beide remhendels tegelijkertijd bediend worden dan gaat de kabelkracht rechtstreeks naar beide voorremmen. De tuimelaar draait dan vrij mee. Als één van de twee remhandels bediend wordt dan gaat die kabelkracht rechtstreeks naar één rem en via de tuimelaar eveneens naar de andere rem. Er ontstaat speling op de aanslag van de niet bediende remkabel, op de foto te zien aan de linker kant. De buitenkabel van de niet bediende remhandel blijft daardoor op z'n plaats. Door de afmeting van de tuimelaar niet te krap te kiezen is de hoekverdraaiing van de remkabels bij de aangrijpingspunten op de tuimelaar te verwaarlozen, wat de lichte werking (en dus de remkracht) ten goede komt. Als een remkabel tussen een remhandel en de tuimelaar-kast breekt dan kan ik nog steeds met twee voorwielen remmen. Als een remkabel tussen de tuimelaar-kast en een trommelrem breekt dan kan ik nog steeds met één voorwiel remmen.

 
Het woord is weer aan TUV...