Happy New Year

Vanmiddag langs de IJssel tussen Zwolle en Kampen gewandeld. Fraai licht met de lage winterzon, de uiterwaarden vol vogels, genieten!
Een mooi moment voor een welgemeende nieuwjaars-wens...

Sunder II street legal (!)

Afgelopen vrijdag weer met de Sunrider naar TUV in Keulen geweest voor de definitieve keuring. Dat eindigde met een ferme handdruk en een dikke glimlach op het gezicht, zowel bij de TUV keurmeester als bij mij.... De Sunrider is goedgekeurd voor 45 km/u e-assist gebruik  :-)

Dit traject met TUV heeft nu een 'jurisprudentie' opgeleverd in afwijking van bestaande regels voor 'gemotoriseerde' driewielers en toegespitst op de e-assist velomobiel. Best wel een stap in de goede richting eigenlijk waardoor street-legal 45 km/h e-assist velomobiel gebruik veel beter gerealiseerd kan worden. Wat mij aangaat, chapeau voor TUV! Ik ben doorgaans wat minder enthousiast over 'die grote bureaucratische organisaties', maar de mate waarin TUV meedenkt en zelf verantwoordelijkheid neemt kan ik zeker waarderen.

De afwijking van bestaande regels zit hem met name in het remsysteem. Voor mij belangrijk genoeg om daar zelf een goed gevoel bij te hebben en niet blindelings conform de bestaande regels te bouwen. Kort samengevat kwam het hier op neer:

Regels voor gemotoriseerde driewielers:

• Alle wielen geremd.
• Wielen op 1 as moeten altijd gelijkwaardig remmen.

Mijn 'ontwerpeisen':

• Achterwiel niet geremd.
• Dubbel remsysteem op voorwielen.

Het gevaar van een snel blokkerend achterwiel bij een licht maar toch wel snel voertuig als een velomobiel heeft TUV nu onderkend. Het gelijkwaardig remmen van de voorwielen en het dubbele systeem is gerealiseerd door de tuimelaar constructie die ik in m'n blog van 17 november beschreef.

kabelbediend dubbel remsysteem

Deze constructie is in de Sunrider gebouwd en deed wat we er van verwachtten. De Sunrider remt keurig recht met beide voorwielen, ook als er met maar één remhandel geremd wordt. Uiteraard kan je met twee handen krachtiger remmen. De doos waarin de tuimelaar gemonteerd zit heeft nu nog de functie om de reactie-krachten van de buitenkabels over te brengen. Deze doos kan later vervallen, de buitenkabels kunnen ook op het subframe gemonteerd worden maar dat vraagt om een herontwerp van het subframe. Voorlopig werkt het prima zo. En ook in andere velomobielen met 'tankbesturing' maar zonder subframe kan de tuimelaar-met-doos goed werk doen.

Gemonteerd onder subframe

Voor montage in subframe is nu te weinig ruimte...

... maar herontwerp van subframe kan dat in de toekomst oplossen.

Situatie vóór montage van subframe-afdekplaat

Ik krijg nogal wat vragen waarom niet voor een hydraulisch systeem gekozen is. Dat heeft te maken met drie argumenten:

• Er zijn hydraulisch bediende schijfremmen beschikbaar, maar hydraulisch bediende trommelremmen in het formaat dat in velomobielen gebruikt wordt bestaan niet.
• Ik rij over weggetjes die ook door landbouwverkeer gebruikt worden waardoor er veel modder stuift in de wielkasten. De schijfremmen in m'n vorige Sunrider konden daar slecht tegen. Wel veel remvermogen maar ook gênant veel kabaal. Vandaar m'n voorkeur voor de trommelremmen waar de remvoeringen goed afgeschermd zijn.
• Op zich is het denkbaar om de trommelrem te bedienen door een hydraulisch cilindertje bij de remhevel van de trommelrem maar het dubbel uitvoeren van zo'n systeem is weer een ander verhaal.

Uiteindelijk zijn we dus op de kabelbediende trommelremmen uitgekomen en ik denk dat dit een prima werkende eenvoudige constructie is. De tijd zal het leren, eenvoud heeft vaak zo z'n voordelen ten aanzien van bedrijfszekerheid. Maar op zich remmen hydraulisch bediende schijfremmen erg goed en met weinig kracht, dat blijft me ook wel aantrekken. Dus op langere termijn wellicht een goed afgeschermde schijfrem voorzien van twee remcilinders per rem inbouwen? Tja, dan zit ik ook wel weer aan een ritje naar Keulen vast... Er moet wat te knutselen over blijven zullen we maar zeggen, alhoewel ik dan eerder aan hydraulisch sturen denk... :-)

Voorlopig maar even concentreren op het afwerken van de Sunrider. De bekleding moet er nog in, deksels afstellen en een dakje monteren. En de papieren moeten nog binnenkomen natuurlijk...

Sunrider II street legal...

Een heel kort berichtje deze keer, maar wel een belangrijke... :-)

We kregen vandaag bericht van TUV dat het voorgestelde ontwerp (zie vorige blog) voor de gekoppelde voor-remmen als concept is geaccepteerd. Dat betekent dat de beide remhandels alleen de voorremmen bedienen. De achterrem wordt alleen gebruikt als parkeer rem. TUV vindt een veilig velomobiel ontwerp dus belangrijker dan bestaande regels. Chapeau!

De Sunrider komt deze week terug naar Dronten, daarna gaan we enthousiast aan de gang met de aanpassing van het remsysteem en daarna met de hele handel weer terug naar TUV voor het uiteindelijke keur. Het ziet er veelbelovend uit nu.

Sunrider II street legal (?)

Eerst weer even wat mopperen hoor, als je dat vervelend vindt dan sla je dit over en lees je gewoon verder na de eerste foto... :-)

In m'n vorige blog stelde ik al dat het 'street legal' 45 km/h ondersteund rijden een onderdeel van m'n project is. Ik zie echt niet in waarom producenten en gebruikers van e-velomobielen een (potentieel niet onaanzienlijk) juridisch/financieel risico zouden moeten lopen bij een onverhoopte aanrijding omdat de regelgever de ontwikkeling niet bijhoudt.
Begrijpelijk: uiteraard houd de regelgever dat niet bij. Wetgeving is per definitie het vastleggen van ervaring uit het verleden. En het duurt 'even' voordat er voldoende ervaring met nieuwe innovaties is.
Onbegrijpelijk: de regelgever 'parasiteert'. De 'early adaptors' genereren de benodigde ervaring in deze aanloop periode, maar moeten dat volledig op eigen risico doen. Dat gebeurt op het moment met alle speed-pedelec fietsers (en een aantal e-velomobilisten) in Nederland die uiteraard geen 25 km/u rijden.
Onbegrijpelijk: de oplossing ligt zo voor de hand maar wordt kennelijk niet toegepast, althans niet in Nederland. Geef een competent instituut de mogelijkheid/verantwoordelijkheid om op eigen inzicht een prototype product-keur af te geven, voor kleine series, zeg 100 stuks per fabrikant per jaar. Ondersteun innovatie door niet alle gemaakte kosten van deze keuring op de vaak kleine maar innovatieve bedrijven af te wentelen. Ik heb over het algemeen een kritische houding ten opzichte van subsidies maar dit zou wat mij aangaat goed besteed belastinggeld zijn.

Zo, dat is weer gezegd. Het is ongezond om die ergernis telkens binnen te houden... Als een vertegenwoordiger van de regelgever dit ooit eens zou lezen dan nodig ik hem/haar van harte uit om hier constructief op te reageren. Ik doe dan serieus m'n best om van mijn kant hetzelfde te doen.

Verder met m'n hobby :-)

TUV Rheinland

Voor de goede orde, TUV in Duitsland en RDW in Nederland zijn geen regelgevers. Ze voeren wetgeving uit. De fietsers zelf (ik bijvoorbeeld) hebben geen directe invloed op nieuwe wet & regelgeving. Instituten als TUV en RDW wel. Dat is voor mij een motief om een discussie met ze aan te gaan. De RDW reageert hier helaas negatief op maar TUV Rheinland in Keulen toont interesse. Alhoewel direct duidelijk is dat de Sunrider niet aan de regelgeving voor driewielers voldoet (zie m'n vorige blog) wordt hij niet zonder meer opzij gezet. In plaats daarvan heeft TUV zonder meerkosten uitgebreide remproeven uitgevoerd en is de Sunrider vervolgens... afgekeurd.

Zoals ik in m'n vorige blog al schreef is het remsysteem van de Sunrider gescheiden uitgevoerd door met het linker remhendel het linker wiel te remmen en met het rechter hendel het rechter wiel. Een inmiddels gebruikelijke constructie voor velomobielen met 'tankbesturing'. Simpel systeem met korte directe remkabels en hoog remvermogen want je remt met twee handen op beide voorwielen. Betrouwbaar, want als links uitvalt blijft rechts functioneel en andersom. Uiteraard wordt de rijrichting enigszins beïnvloed als met één hand geremd wordt (b.v. tijdens schakelen) maar door goede geometrie van de voorwielophanging is dit effect gering, vinden wij...

Bestaande regelgeving voor driewielers stelt onder andere:
1) Alle wielen moeten geremd zijn.
2) Wielen op één as moeten simultaan en met vergelijkbare kracht remmen.
De Sunrider wijkt van beide regels af en dat is misschien begrijpelijk wat te veel van het goede. TUV motiveert de afkeur door verwijzing naar regel 2). De afwijking van regel 1) wordt niet genoemd in de motivering, wat zou kunnen betekenen dat het richting-stabiliteit argument geaccepteerd wordt (zie vorige blog). In reactie op deze afwijzing hebben we het onderstaande voorgesteld:

Principle:

A) To secure directional stability during braking, the rear wheel should not lock.
B) Front brakes shall be operated simultaneously. 
C) Dual brake system.

Proposed solution:

1) To realize A) the rear wheel shall either be provided with ABS or shall not be braked. As ABS is not yet available for velomobiles, it is proposed to not use the rear wheel brake during driving. This brake shall only be used as parking brake. To avoid operation during driving, the parking brake shall not be operated from a steering handle.

2) A cable operated brake system as shown below sketch is proposed. Operating either the left or the right (or both) brake handle will apply both front brakes, thus (i) securing both front brakes are operated simultaneously and (ii) providing a dual brake system on the front wheels.

3) If only one brake handle / -cable is operated, the tension on the other brake cable is released. The construction shall allow for this, i.e. the released cable will remain functional.

Voorgesteld remsysteem op voorwielen



 Leo heeft uiteraard niet stilgezeten en alvast een goed werkend prototype gemaakt

Remsysteem prototype

 

  Tuimelaar kast

 

 

 Tuimelaar kast, speling bij linker aanslag van de remkabel omdat
 hier alleen rechts geremd wordt.

Als beide remhendels tegelijkertijd bediend worden dan gaat de kabelkracht rechtstreeks naar beide voorremmen. De tuimelaar draait dan vrij mee. Als één van de twee remhandels bediend wordt dan gaat die kabelkracht rechtstreeks naar één rem en via de tuimelaar eveneens naar de andere rem. Er ontstaat speling op de aanslag van de niet bediende remkabel, op de foto te zien aan de linker kant. De buitenkabel van de niet bediende remhandel blijft daardoor op z'n plaats. Door de afmeting van de tuimelaar niet te krap te kiezen is de hoekverdraaiing van de remkabels bij de aangrijpingspunten op de tuimelaar te verwaarlozen, wat de lichte werking (en dus de remkracht) ten goede komt. Als een remkabel tussen een remhandel en de tuimelaar-kast breekt dan kan ik nog steeds met twee voorwielen remmen. Als een remkabel tussen de tuimelaar-kast en een trommelrem breekt dan kan ik nog steeds met één voorwiel remmen.

 
Het woord is weer aan TUV...



Bouw Sunrider II - 9 & Moving Traffic

Hmm...bij het 'posten' van dit bericht ging iets niet goed waardoor een aantal lezers wel de titel zagen maar geen tekst... :-(  Mijn excuses daarvoor, ik ben kennelijk wat onhandig geworden na m'n laatste blog een half jaar geleden. EEN HALF JAAR! Time flies. Een tweede poging:

Vanwege werk en privé prioriteiten is de voortgang van de Sunrider II bouw wel wat vertraagd maar zeker niet stil komen te staan. Regelmatig ben ik 's zaterdagochtend bij Alligt in Dronten bezig, maar dat is maar een halve dag en met Leo over velomobielen kletsen is ook erg gezellig...

De Sunrider staat intussen bij Tuv in Duitsland, in blijde afwachting van een street-legal keur. Een hoop gedoe, maar wel onderdeel van mijn 'project'. Omdat het zo lang stil was op m'n blog wellicht niet verkeerd om dat 'project' nog eens samen te vatten:

* Bouw van een veilige 45 km/u e-pedelec velomobiel.

* Geschikt voor 100 km/dag woon werk verkeer.

* Geschikt voor gemiddeld prestatie niveau.

* Legaal 45 km/u rijden met elektro-ondersteuning.

Ik kan het niet laten, even een zij-opmerking. Ik ben dit 'Moving Traffic' gaan noemen, waarbij 'Moving' verwijst naar lichamelijke beweging. 'Moving Traffic' versus 'Inactive Traffic' dus. Laatst zat m'n zus te mopperen over haar veranderend woon-werk verkeer. Ze was dagelijkse beweging gewend omdat ze met de fiets naar haar werk ging. Maar door ander werk is de afstand te groot geworden. En dus zit ze nu stil in de auto, veroordeeld tot 'Inactive Traffic', wég dagelijkse beweging. 

Moving Traffic zou de oplossing kunnen zijn, maar de limiet van 'Moving Traffic' (b.v. fiets, velomobiel, al dan niet ondersteund) ligt bij 25 - 45 km/u. Daarboven is alleen 'Inactive Traffic' (b.v. bus, trein, auto, motor) mogelijk. Maar waarom zou er eigenlijk een limiet moeten zijn?? Het is uiteraard historisch zo gegroeid, maar afgezien daarvan, waarom mag een mens niet bewegen als het harder gaat? Denk aan een trapstel in plaats van een gaspedaal. De trappers drijven een generator aan, de wielen worden elektrisch aangedreven. De elektromotor wordt gestuurd wordt door de trapbeweging en gevoed wordt door de generator en accu's. Te leveren vermogen via trappers is naar behoefte instelbaar. Welk aandeel de trappers leveren is niet direct interessant, het gaat om bewegen tijdens je vervoer. Pas dit concept toe in een fiets, motor, auto, zeg het maar. M'n zus weer gelukkig met haar dagelijkse beweging...

Leuk filmpje in dit verband:

https://www.youtube.com/watch?v=KkI6sf2Lm7o 

 Moving Traffic

Voor wie wat meer veiligheid zoekt, of bescherming bij regen - hetzelfde principe zou toegepast kunnen worden in:

of in:

of in... ;-)

Uiteraard is de velomobiel de te prefereren manier van Moving Traffic... :-) :-)

Ik dwaal weer te veel af, dat schiet niet op. Zoals hierboven gemeld, en in verband met mijn doel om legaal 45 km/u e-pedelec te rijden, staat de Sunrider inmiddels bij Tuv in Duitsland. 

Tuv Keulen

Tuv Keulen.

Dan krijg je uiteraard te maken met regels die niet direct voor een velomobiel ontworpen zijn. Bijvoorbeeld: alle wielen moeten geremd zijn. Voor een driewieler van een paar 100 kg is dat misschien een goed idee, maar voor een velomobiel is remmen met het achterwiel gevaarlijk. De belasting van het achterwiel is laag en wordt nog lager tijdens het remmen, waardoor het wiel snel blokkeert. Als dat gebeurt verliest de velomobiel z'n koersvastheid en staat hij vrijwel direct achterstevoren, of in een willekeurige andere richting. Niet doen dus. Vrij laten rollen dat achterwiel. Daarom bedienen de beide remgrepen van de Sunrider alleen de voorwielen. Rechter handel remt het rechter voorwiel, linker handel remt het linker wiel. Ik kan met twee handen remmen en als een rem uitvalt hou ik nog de helft van het remvermogen over. De geometrie van de wielophanging laat dit toe, remmen met 1 voorwiel heeft nauwelijks effect op de koersstabiliteit.
Tuv gaat remproeven met de Sunrider uitvoeren. We zullen zien...

Inmiddels heb ik zo'n 100 km proefgereden en dat gaf weer de bekende 'big smile' op m'n gezicht. Heerlijk en mooi rustig ook. De Bafang doet geluidloos z'n werk en waarschijnlijk helpt de wat zwaardere bouw en doosconstructie van de Sunrider om resonanties te voorkomen. Het deksel rammelt nog wat maar dat krijgen we er wel uit. Wel veel windgeruis bij 45 km/u uiteraard, ik reed zonder Flevobike dakje. De ervaring van m'n vorige Sunrider leert dat dit dakje in combinatie met het lage ruitje voor me gelukkig veel windgeruis wegneemt.

Aanpassingen die de laatste maanden zijn uitgevoerd:

Aandrijving
De Bafang motor is definitief naar het vooronder verhuisd. De originele plek (op de trapas, het is tenslotte een trapas-motor) beviel niet. De afstand tussen de cranks (ook wel Q-factor genoemd) van de Bafang is aan de grote kant, het voelt niet prettig. Bovendien passen mijn maat 46 schoenen niet meer tussen de cranks en de wielkasten... De ketting-lijn loopt nu van de trapas naar de Bafang en daarvandaan naar de Rohloff naaf in het achterwiel. De Bafang is dus een tussen-as geworden.

250 W Bafang trapas motor

Trapas zonder motor...

en trapasmotor in het voor-onder.

Zet je schrap voor een stukje regelgeving... De huidige keuring regels zijn alleen toepasbaar op een voertuig dat zelfstandig (dus zonder mee te trappen) rijdt. Inactive Traffic dus. Dat gaat in 2017 veranderen maar op het moment is het niet anders. Dus is de Bafang voorzien van een gashandel waarmee inderdaad 'Inactive Traffic', dus zonder trappen, gereden kan worden. Maar ik wil 'Moving Traffic' rijden, als pedelec. Daarom is de controller software inmiddels aangepast zodat de Bafang als pedelec werkt tot 50 km/u: de motor ondersteunt het trappen, maar laat in deze 'mode' de Sunrider niet zelfstandig rijden. De mate van ondersteuning is instelbaar in 9 niveau's.
De gashandel wordt alleen bediend tijdens de keuring en kan wat mij aangaat daarna met verlof... 

Verlichting
Tuv schrijft voor dat de verlichting aan moet staan zodra de motor spanning krijgt. Dat heeft nogal wat gevolgen voor de standaard kabelboom van de Sunrider. Na het nodige soldeerwerk heb ik een nieuw dashboardje gemaakt met daarop een sleutel schakelaar. Daarmee wordt zowel verlichting als motor aangezet. Omdat de tuimelschakelaars voor de verlichting vervielen ontstond ruimte op het dashboardje voor de display die de spanning van de verlichting-accu aangeeft. Eerst zat dit display wat onhandig onder m'n stoel bij de accu.  De overgebleven knoppen bedienen groot-licht, alarm knipper-licht en binnenverlichting.

Origineel dashboardje

Nieuw dashboardje, met sleutelschakelaar

 

Dimlicht bij de spiegels, groot licht en 'running lights' in de neus.

Bediening Rohloff naaf.
Aanvankelijk was de Rohloff naaf voorzien van een servo motor om te schakelen, bediend door twee knopjes op de stuur handel. De controller van deze servomotor bleek echter niet beveiligd te zijn voor onjuiste polariteit... Je voelt hem al aankomen, plus en min verwisseld, controller stuk. De kosten van een nieuwe unit ging me wat te ver, dus uiteindelijk besloten om de standaard handbediening van de Rohloff naaf te gebruiken, in combinatie met het draaibare handvat van Flevobike en een mooi gedraaid aluminium busje van Alligt om alles te borgen - het geheel ziet er best geslaagd uit vind ik en schakelt prima.

Oorspronkelijke servo-bediening Rohloff naaf

Draaibaar handvat voor bediening Rohlof naaf

Spiegel/verlichting unit.
Ik hou van wat grotere spiegels voor een goed beeld wat er achter me gebeurt. Tuv schrijft ze ook voor. Grote spiegels vragen een stabiele bevestiging. Bij m'n vorige Sunrider was dat niet het geval waardoor de spiegels regelmatig verkeerd stonden. Ergernis. Voor de Sunrider II heeft Leo een framepje gefreesd waarop de spiegels, de koplampen en richting aanwijzers gemonteerd zijn. Werkt goed zo. Uiteindelijk wil ik hiervoor nog een stroomlijn-kap voor maken maar dat zal even moeten wachten.

Spiegel - koplamp - knipperlicht unit

Cycle analist
De display van de Bafang motor geeft maar beperkte informatie.Bovendien werkt de indicatie van de resterende accu-lading niet echt goed. Daarom heb ik een Cycle analist gemonteerd waarop veel beter valt af te lezen wat de accu doet. Op deze manier kunnen we ook gaan zoeken naar de overbreng verhoudingen waarbij ik een prettig traptempo heb en de Bafang het efficiëntste werkt.

Bafang display en Cycle Analist

Tja... en verder zal ik wat geduld moeten hebben nu. Ik verwacht dat de Tuv keuring zeker een maand in beslag zal nemen, dus tot die tijd zal ik ook weinig nieuws te melden hebben. Daarna des te meer denk ik...

Bouw Sunrider II - 8, De aandrijving

Het is wat rustig geweest op m'n blog. De voortgang van de Sunrider in aanbouw is ook wat vertraagd. Om een goede rede overigens. De aandrijving gaat een beetje anders worden dan oorspronkelijk gedacht en dat herontwerp vraagt wat tijd.

Bij de oude Sunrider was alles redelijk simpel. De ketting loopt van de trappers (via een tussenwiel onder het stoeltje) naar het achterwiel. Derailleur en hubmotor in het achterwiel. Klaar. Eenvoud heeft zeker z'n voordelen.

Oude Sunrider - hubmotor, derailleur

Maar het systeem had ook duidelijke nadelen:
- Geen vrijloop in de hubmotor waardoor het fietsen zonder ondersteuning eigenlijk niet te doen is. De hubmotor gaat dan als (sterke) dynamo werken. Als de accu leeg is, of bij een storing van de e-assist, is het daardoor ondoenlijk om 'human power only' ter plekke te komen.
- Geen keuze-vrijheid van het versnelling-systeem. Alleen derailleur mogelijk, geen naafversnelling. Op mijn 2x50 km woon-werk route kom ik 3 keer door bebouwde gebieden. Op die stukken heb ik de derailleur nooit prettig gevonden: je moet de juiste versnelling kiezen voordat je afremt en stilstaat. In de praktijk had ik daar nogal eens de verkeerde versnelling te pakken. Niet echt onoverkomelijk, zeker niet met de e-assist, maar het bleef me irriteren. Een naaf versnelling heeft daar m'n voorkeur, en is daarbij wat onderhoudsvriendelijker.
- Storing gevoelig. Wellicht mede veroorzaakt door leverancier (Crystalyte) en dus mogelijk oplosbaar door ander merk te kiezen. Maar een goed werkend hubmotor-systeem bestaat uit nogal wat losse componenten (motor, controller, trapas sensoren, accu) die goed moeten blijven communiceren en functioneren, wat de storing-gevoeligheid niet ten goede komt. Zeker niet bij het hoge aantal kilometers-per-jaar van mijn woon-werk verkeer.
- Verbruik. De oude Sunrider was een echte stroom-vreter. Dus grote (dure) accu nodig.

Aanvankelijk was het Sunrider-2 ontwerp ook simpel. Precies hetzelfde als 'human power only' velomobielen, een 'mid drive' unit bij de trappers, een Rohloff naaf (Francien heeft het over m'n Rolex-naaf...;-) in het achterwiel. Klaar.

Eerste concept Sunrider-2: 'mid drive' motor

Alle bovengenoemde nadelen lijken opgelost. Of dat daadwerkelijk ook zo is zal de praktijk moeten gaan bewijzen. Prettig idee is wel dat de concurrentie in de 'mid drive' units aan het toenemen is. Grote bedrijven als Shimano, Yamaha, Panasonic, Bosch, Bafang hebben de omvang van deze markt herkend en brengen al enige tijd deze units op de markt. Nadeel is nog wel dat het voor particulieren en kleine bedrijven niet altijd eenvoudig is om deze units te kopen. Vooral Bosch schermt z'n markt af. Levert alleen aan groot-verbruikers en staat verkoop van losse units niet toe. Dat heeft nog wat tijd nodig. Met toenemende concurrentie en duidelijker regelgeving (in 2017 nieuwe EU regels) zal ook deze markt normaliseren.

Diverse 'mid drive' units op de markt, hier een voorbeeld van Shimano

...en van Bosch

...en van Bafang

Terug naar m'n Sunrider-2 in aanbouw. De aanvankelijke gedachte was om een 45km/h Bosch 'mid drive' unit in te bouwen. Maar Alligt is geen groot-verbruiker en dus vervalt deze optie. Bafang is een aantrekkelijk alternatief. Ze produceren een compacte unit die (te oordelen naar foto's van het inwendige op internet) een degelijke indruk maakt en leverbaar is in diverse vermogens. Aanvankelijk willen we het laagste vermogen (350W) proberen. De unit is programmeerbaar maar je moet dan wel kennis hebben van -en toegang tot- de software. Er zullen bedrijfjes komen die daar in specialiseren, www.lectriccycles.com is daar een voorbeeld van.

Leo heeft een 350W Bafang unit gekocht en ingebouwd in z'n 4-wiel prototype. Dat ziet er inderdaad veelbelovend uit en de eerste 'trials-and-errors' beginnen al resultaat te geven. De montage op de trap-as plek is vreemd genoeg niet ideaal. De Bafang trapas is nogal wat langer (140 mm) dan een normale trapas (100 - 110 mm) waardoor de cranks verder uit elkaar staan. Dat fietst niet lekker. Kennelijk hebben we hier te maken met een compromis tussen techniek en ergonomie, de verschillende leveranciers zullen hier hun eigen keuzes maken. Wel iets om in de gaten te houden als je een fiets met zo'n unit koopt.

Bafang gemonteerd in Sunrider-2. Grote crank-afstand... :-(

Bovendien blijkt de ruimte tussen de wielkasten van de Sunrider-2 te krap te zijn voor de lange Bafang trapas. De schoenen raken de wielkasten, om dat te voorkomen heb je de neiging om de voeten wat te verdraaien, ze staan zo-wie-zo ver uit elkaar, allemaal vervelend.
Leo besluit om het roer om te gooien en de Bafang vóór de trap-as te monteren. Dat resulteert weer in een extra ketting waarmee de Bafang de trapas aandrijft. Maar om de Bafang te laten ondersteunen moet z'n trapas draaien en dat gebeurt niet met deze ketting (de Bafang heeft een vrijloop). Dus moet er een tweede ketting van de trappers naar de Bafang. Hmm... zo wordt het wel een hele ketting-winkel en bovendien weet je niet goed of de human-power aandrijving direct (over rechts) van de trappers naar het achterwiel gaat of (over links) eerst naar de Bafang en daarvandaan (over rechts) naar het achterwiel, Combinaties zijn ook denkbaar. Het lijkt wel voetbal....

Bafang verhuisd naar voorkant. Veel fietskettingen... :-(

Gisteren hebben Leo en ik wat staan brainstormen, onze hoofden gebogen over de aandrijving. Leo stelt voor om de linker ketting te vervangen door een V-snaar. Die laat wat slip toe zodat je zeker weet dat de aandrijfkrachten altijd via de ketting lopen. Maar het moet simpeler kunnen... Uiteindelijk schiet een idee te binnen, zo'n gevoel van 'waarom hebben we er niet eerder aan gedacht'... Op de Bafang komen twee tandwielen, één op de Bafang-trapas en de andere is het tandwiel dat door de motor aangedreven wordt. Op de trapas bij de cranks komt één tandwiel dat via een ketting de Bafang-trapas aandrijft. Het tandwiel van de Bafang motor drijft vervolgens direct de Rohlof-naaf aan. In feite wordt de Bafang nu een soort tussen-as voor 'human power only' aandrijving.

Leo gaat z'n 4 wiel prototype aanpassen. En bij Lectriccycles zijn twee displays besteld die de Bafang geschikt moeten maken voor 45 km/h PAS (Paddle Assist System). Wordt vervolgt!

Intussen gaat het overige werk aan Sunrider15 gestaag door. Hij begint wat 'smoel' te krijgen door het aanbrengen van de verlichting. In de motorkap zitten nu 2 daglicht leds en er komen nog 2 groot-licht leds bij. Daarvoor heb ik de 80 lux B&M lampjes in gedachte, maar die zijn nog niet gearriveerd. Leo is nog bezig met een aluminium steuntje waar de spiegels, dimlicht en knipperlichten op komen. De accu voor de verlichting is aangesloten en heeft een plekje onder het stoeltje gekregen.

Sunrider 15 krijgt al wat 'smoel'

Accu voor de verlichting

Ik heb intussen ook wat proefritjes gemaakt in het 4-wiel protoype. Met ruim 30km/u een haakse bocht door geeft wat banden-lawaai maar ik heb nog steeds alle wielen aan de grond gehouden. Niet verkeerd voor zo'n relatief hoge velomobiel! Persoonlijk ben ik geen voorstander van steeds lagere VM's. Ik voel me er niet prettig in, dus deze Sunrider oplossing spreekt me wel aan. Wie weet krijgt Sunrider 15 na een tijdje ook zo'n achterbrug... ;-)

Het 4 wiel prototype.

 

Bouw Sunrider II - 7, On Wheels, 4W-VM en DF...

Als een huis gebouwd wordt gaat de vlag in top als het hoogste punt bereikt is. Ik heb een vergelijkbaar gevoel nu Sunrider 15 op z'n wielen staat... :-)

Het hoogste punt bereikt... ;-)

Het gaat niet hard, maar een halve dag in de week bouwen en afgelopen week helemaal niet. In plaats daarvan met vrienden weer een stuk 'Pieterpad' gelopen. We lopen van Pieterburen in het noorden naar de Pietersberg in het zuiden, elk jaar 2 of 3 weekenden, dus dit is een meer-jaars project. Weer heerlijk genoten, afgelopen weekend in de buurt van Nijmegen, van Millingen aan de Rijn naar Gennep met een overnachting in Groesbeek. Donders gezellig om na een dag sjouwen onderuit te zakken met een biertje, lekker eten, we waren misschien wel wat lawaaiig voor de rest van de gasten.... :-o

Maar vandaag de draad weer opgepakt.. :-). Ben nu met de elektra bezig. Er komen nogal wat kabeltjes in - ik ben een voorstander van duidelijke verlichting. Om zelf te zien maar vooral ook om goed gezien te worden. Moet ook wel op m'n onverlichte woon/werk weggetjes. Dagrij-verlichting en groot licht aan de voorkant, dimlicht wat hoger en breder bij de spiegels, knipperlichten vóór en op spiegels en achter, zijkant verlichting vóór en achter, achterlicht, remlicht, binnenverlichting, motorbediening, elektrisch schakelen,...  hmm..een hele poppenkast nu ik dat allemaal opschrijf, dat gaat wel weer even duren vrees ik. Maar het blijft erg leuk werk.

En daar komt de motorbediening, electr. schakelen en dagrij verlichting nog bij...

Binnenkant dashboardje. Wordt netjes voorgemonteerd aangeleverd.

Gemonteerd.

Ook de remkabels gemonteerd. Die remmen gaan overigens nog een experiment worden bij de Tuv keuring. Ik heb er al eerder over geschreven, Leo heeft gekozen voor één voorwiel per remhendel. Met één voorwiel remmen gaat goed hier en op deze manier kan ik met minstens één voorwiel blijven remmen als er iets mis gaat met het remsysteem. De achterrem wordt alleen als handrem gebruikt. Ook een goed idee denk ik want dat wiel blokkeert snel en dan ben je alle stuur kwijt. Maar of de Tuv er ook zo over denkt is nog afwachten. We zullen zien. In het slechtste geval moet ik na de keuring nog weer aan de gang met de remmen.
 

L/R onafhankelijk- en kabelbediende trommelremmen.

Leo gaat de Tuv overigens nog meer nieuwigheid voorschotelen... Een probleem met de populaire VM-configuratie met twee wielen aan de voorkant en één wiel achter is de stabiliteit bij hard gereden bochten. Je zit dicht bij het achterwiel en dus zit het zwaartepunt ook dicht bij de denkbeeldige as tussen vóórwiel en achterwiel. Als het te hard gaat kantelt de VM over deze as en glij je stuurloos op de zijkant verder. Het zwaartepunt verlagen (b.v. WAW, DF) helpt, maar dat komt de zichtbaarheid in het verkeer weer niet ten goede. Een andere oplossing is hangen in de bocht (tilten) als een tweewieler. Het is al vaker geprobeerd maar nooit echt als bruikbare oplossing doorgedrongen. Wellicht gaat de Velotilt daar verandering in brengen.  Derde mogelijkheid is de afstand ( 'A' in onderstaande schetsjes) tussen de kantel-as en het zwaartepunt vergroten. Bijvoorbeeld door twee wielen achter en één voor (ook Velotilt) of door een vierwieler...

 

Kleine kantel-arm A bij traditionele opstelling

Grotere kantel-arm A bij 1 voor, 2 achter

Grotere kantel-arm bij 4 wielen

Leo liep al een tijd met de gedachte rond om een vierwieler te proberen. Het eerste prototype begint nu vorm te krijgen. Het gewicht van de toch al zware Sunrider wordt er uiteraard niet minder om, dus e-assist zal een veel gebruikte optie zijn. Bijkomend (maar belangrijk...!) voordeel van deze configuratie is ruimte voor het bierkratje... :-). Het maakt de VM een stuk geschikter voor dagelijks boodschappen gebruik. En daarmee komt het gebruik als volwaardig alternatief voor onze auto's weer een stapje dichterbij.

4W VM

Bafang trapas ondersteuning

Het bierkratje probleem opgelost... :-)

Er zijn nog wel wat uitdagingen. Om alle wielen op de grond te houden zal de ophanging voldoende beweging van de wielen moeten toelaten maar tegelijkertijd wil je niet dat de weerstand tegen kantelen verloren gaat. Niet onoplosbaar, bij auto's is die noot allang gekraakt, maar voor VM's nog geen beschikbare techniek. En Leo heeft geen multi-million ontwikkelafdeling... We gaan het zien!

Tot slot nog even bij Leo's buren langs geweest. Ymte liet me de Strada DF zien die enthousiast tussen een paar Quests stond te glimmen. Een voorbeeld van 'een laag zwaartepunt' benadering van bocht-stabiliteit. Met z'n laag frontaal oppervlak en laag gewicht een VM die precies aan de andere kant van het VM-spectrum staat. En een erg geslaagd en fraai geproduceerd model bovendien. Voor het aanspreken van een breder publiek is het niet verkeerd dat er steeds meer aandacht voor vormgeving komt.

De Strada DF, voorbeeld van laag zwaartepunt VM. Mooi ontworpen en geproduceerd

 

Ik pas er niet in. Maar het zal ongetwijfeld een populaire VM worden!

Ik blijf de huidige VM ontwikkelingen aan verschillende kanten van het VM-spectrum érg leuk vinden!


De bouwinstructie is weer bijgewerkt en is te vinden op:
http://www.alligt.nl/bodies/alleweder-a9-bouw.html